Όριο είναι: H διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη δική μας ελευθερία και στην ελευθερία του άλλων.
Τι σημαίνει οριοθέτηση;
Η οριοθέτηση είναι σαν ένα προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας που μαθαίνει στα παιδιά πώς να συνυπάρχουν αρμονικά με τους γύρω τους, πώς να αντιλαμβάνονται και να σέβονται τον προσωπικό τους χώρο και τον χώρο των άλλων αλλά και πώς να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους άμεσα και λειτουργικά.
Τα παιδιά έχουν πολύ μεγάλη ανάγκη από όρια.
Η έννοια του ορίου δεν πρέπει να επενδύεται αρνητικά και να συνδέεται αυτόματα με την τιμωρία, την απαγόρευση και τη διαρκή άρνηση. Το όριο συνδέεται πολύ περισσότερο με την επιθυμία αναφοράς σε σταθερούς κανόνες, αξίες και πρακτικές συμβουλές.
Θέτοντας όρια
- Στηρίζουμε τα παιδιά μας να αυτονομηθούν και τους δείχνουμε το δρόμο αποτελεσματικής προσαρμογής
- Δίνουμε τη γνώση των κοινωνικών κανόνων και το σεβασμό της ατομικότητας.
- Τους μαθαίνουμε την αξία της πειθαρχίας, του σεβασμού, της οργάνωσης του προγράμματός τους, της ενσυναίσθησης.
- Γίνεται ξεκάθαρη συνεννόηση του τι περιμένουμε από εκείνα και ποιες συμπεριφορές είναι κατάλληλες και αποδεκτές σε κάθε συνθήκη.
- Χωρίς αυτά τα παιδιά αισθάνονται χαμένα και αποδιοργανωμένα.
Απουσία ορίων ή με ασυνέπεια
- Αφήνει τα παιδιά στο κενό, γιατί έχουν ανάγκη από σταθερά και σαφή πρότυπα, βάσει των οποίων μπορούν να προσανατολιστούν, να προχωρήσουν και να συγκριθούν.
- Τα παιδιά νιώθουν να στερούνται την αγάπη και την προσοχή των μεγάλων.
- Η τακτική αυτή οδηγεί στη διαμόρφωση παιδιών που απαιτούν να κάνουν πάντα το δικό τους, αδιαφορώντας για τις απώλειες και τις ζημιές που προκαλούν.
- Αναπτύσσεται υπέρμετρα ο εγωισμός και επικεντρώνονται μόνο στον εαυτό. Δε μαθαίνουν να λειτουργούν συνεργατικά και σε ένα ορισμένο πλαίσιο κανόνων που λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των άλλων.
Υπερβολικά όρια
- Αποδυναμώνουν το παιδί, γιατί δεν του δίνουν την ευκαιρία να ωριμάσει.
- Δίνουν το μήνυμα ότι δεν είναι ικανό να φροντίσει τον εαυτό του.
- Σταδιακά γίνεται ένα παιδί που του είναι αδύνατο να ενεργήσει αν δεν πάρει πρώτα την έγκριση των μεγάλων και φοβάται να επιχειρήσει οτιδήποτε καινούριο με τον φόβο της αποτυχίας, της κριτικής ή του μαλώματος.
- Παραιτείται με την πρώτη αποτυχία και παρουσιάζει μεγάλη ανασφάλεια για τις ικανότητές του.
- Στην πορεία της ζωής του μπορεί να εξελιχθεί σ’ έναν παθητικό και συναισθηματικά εξαρτημένο ενήλικα.
ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ είναι η απάντηση.
Πρακτικά πώς μπορώ να βάλω όρια;
- Η κάθε ηλικία του παιδιού ανταποκρίνεται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης οπότε τα όρια πρέπει να αντιστοιχούν στην εκάστοτε αναπτυξιακή βαθμίδα του παιδιού.
- Λαμβάνουμε υπόψιν την οπτική του παιδιού κάθε φορά που θέτουμε ένα όριο. Βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του και αναλογιζόμαστε πως θα αντιδρούσαμε εμείς ως παιδιά. Τα όρια έχουν στόχο να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός κλίματος αρμονίας υπέρ όλων.
- Η συνέπεια είναι το κλειδί της επιτυχίας. Αν προσπαθούμε να οριοθετήσουμε μία συγκεκριμένη συμπεριφορά του παιδιού χρειάζεται να είμαστε συνεπείς στις αντιδράσεις μας κάθε φορά που συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο. Αν τη μία γελάμε, την άλλη είμαστε αυστηροί, την επόμενη είμαστε αδιάφοροι το μόνο που καταφέρνουμε είναι να μπερδεύουμε το παιδί.
- Για να μπορεί ο γονέας να είναι σταθερός, θα πρέπει να είναι ο ίδιος σίγουρος ότι αυτό που κάνει είναι το σωστό. Διαφορετικά, δεν έχει αρκετή πειθώ και το μήνυμα που λαμβάνει το παιδί είναι μπερδεμένο
- Όταν λέμε «όχι» σημαίνει «όχι». Αν κάθε φορά που λέμε «όχι» σε κάτι το παιδί αντιδράει ακόμα πιο έντονα για να κερδίσει το «ίσως» ή το «ναι» και εμείς υποκύπτουμε τότε το μήνυμα που δίνουμε στο παιδί είναι ότι το «όχι» μας είναι διαπραγματεύσιμο. Και το παιδί μαθαίνει να γίνεται χειριστικό.
- Αλλάζουμε τις αρνητικές φράσεις σε θετικές. Για παράδειγμα αντί να πούμε “Αν δε φας το φαγητό σου δε θα πάμε βόλτα” λέμε “Ας φάμε πρώτα και μετά θα πάμε βόλτα”. Στόχος μας είναι να παροτρύνουμε τα παιδιά όχι να τα κάνουμε να αισθανθούν απειλή η οποία το πιθανότερο είναι να φέρει άσχημα αποτελέσματα.
- Ήρεμη και σταθερή φωνή και εκφράσεις. Προσοχή στη γλώσσα του σώματος και στα μη λεκτικά μηνύματα.
- Δεν προσπαθούμε να θέσουμε ένα όριο όταν το παιδί είναι ταραγμένο και δε συνεργάζεται. Εκείνη τη στιγμή ας σκεφτούμε τι έχει ανάγκη. Μήπως πεινάει; Μήπως πονάει κάπου; Μήπως νιώθει άγχος, θυμό, μήπως είναι κουρασμένο;. Πολλές φορές όταν το παιδί βρίσκεται σε μία από τις παραπάνω καταστάσεις φέρεται προκλητικά οπότε θα βοηθήσει να δούμε αν κάτι τέτοιο συμβαίνει και να ρωτήσουμε το παιδί τι χρειάζεται.
- Γίνε ο ίδιος παράδειγμα για το παιδί σου τηρώντας τα όρια που βάζεις. Αν λες φεύγουμε σε πέντε λεπτά αλλά πιάνεις την κουβέντα και τα πέντε λεπτά γίνονται μισάωρο δείχνεις στο παιδί πως δεν τηρείς αυτό που λες. Αν όμως τα πέντε λεπτά είναι πράγματι πέντε τότε το παιδί παίρνει στα σοβαρά το όριό σου αφού και εσύ ο ίδιος το τηρείς.
- Υποστήριξε κάποιες φορές σε πράγματα που μπορεί να φαίνονται βουνό για τα παιδιά. Για παράδειγμα “Ας μαζέψουμε μαζί τα παιχνίδια σου”.
Στην προσπάθειά μας να βάλουμε όρια στα παιδιά μας ας αποκτήσουμε συνειδητότητα πως μόνο προστασία τους προσφέρουν τα όρια και δεξιότητες να διαχειρίζονται τις προκλήσεις της ζωής και να ζουν αρμονικά με τους ανθρώπους γύρω τους.
Να αγαπάμε τα παιδιά μας δίχως όρους, αλλά με τα όρια!
