Πολλά παιδιά νιώθουν ανησυχία όταν πρόκειται να πάνε πρώτη φορά στο σχολείο και να αποχωριστούν για αρκετές ώρες το σπίτι τους και τους γονείς τους. Παρατηρείται συχνά τα παιδιά, κατά την διάρκεια της σχολικής περιόδου, να αποφεύγουν να πάνε στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο και να παραπονιούνται ότι νιώθουν έντονες σωματικές και ψυχικές ενοχλήσεις, ενώ όταν μένουν στο σπίτι τα συμπτώματα αυτά να υποχωρούν ή και να εξαφανίζονται. Τις περισσότερες φορές, η άρνηση αυτή υποχωρεί, όταν το παιδί αρχίζει και προσαρμόζεται στις νέες αλλαγές και νιώθει ασφαλές στο νέο περιβάλλον. Εάν συνεχιστεί αυτή η άρνηση το παιδί μπορεί να συνεχίσει για μεγάλο χρονικό διάστημα να θέλει να αποφύγει το σχολείο ή και καταστάσεις που σχετίζονται με την σχολική ζωή.
Παράγοντες που μπορούν να παίξουν ρόλο στην εμφάνιση της άρνησης του παιδιού να πάει στο σχολείο είναι ο αποχωρισμός από τους γονείς και το σπίτι, πειράγματα από τα συνομήλικα παιδιά, αισθήματα μειονεξίας που μπορεί να προκύπτουν από την αντίληψη που έχει το κάθε παιδί για τον εαυτό του σε σχέση με τα άλλα παιδιά, δυσκολίες στις σχολικές του υποχρεώσεις, οι υπερβολικές απαιτήσεις των γονιών που μπορεί να κάνουν το παιδί να νιώθει ότι θα αποτύχει, κ.λπ.
Συνήθως, τα παιδιά αρνούνται να πάνε στο σχολείο γιατί δεν νιώθουν καθόλου άνετα να αποχωριστούν τους γονείς. Μπορεί να ανησυχούν ότι κάτι κακό θα συμβεί στους γονείς τους ή στα ίδια το χρονικό διάστημα που θα είναι μακριά. Αυτό το άγχος έχει ως αποτέλεσμα να επιδιώκουν να βρίσκονται συνέχεια κοντά τους, να αρνούνται να πάνε στο σχολείο και να συμμετέχουν σε δραστηριότητες με παιδιά της ίδιας ηλικίας καθώς επίσης και άλλες συμπεριφορές που θα παρεμποδίζουν τον αποχωρισμό από τους γονείς, όπως για παράδειγμα να παρουσιάζουν συμπτώματα ναυτίας, πονοκεφάλου, πόνο στο στομάχι, κ.α. Κάποιες φορές τα παιδιά μπορεί να επιδιώξουν να κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι με τους γονείς τους.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το παιδί μπορεί να εκφράσει άρνηση να πάει στο σχολείο σε πιο προχωρημένη ηλικία και τότε η άρνηση είναι συνήθως εντονότερη και πιο επίμονη. Αυτός ο φόβος συνήθως σχετίζεται με κάτι συγκεκριμένο που μπορεί να έχει συμβεί στο σχολικό περιβάλλον, όπως κάποια αποτυχία, δυσκολία συναναστροφής με τους συνομηλίκους, κλπ.
Ο ρόλος των γονέων
Οι γονείς παίζουν πρωταρχικό και γι αυτό πολύ σημαντικό ρόλο στην ζωή του παιδιού. Όταν τα παιδιά πρόκειται να πάνε στο σχολείο, εκτός από τα ίδια, πολλές φορές ανησυχούν και οι ίδιοι οι γονείς για το τι πρόκειται να συμβεί. π.χ. «τι γνώμη θα σχηματίσουν για το παιδί μου», «αν θα κάνει φίλους», «αν θα είναι καλή/ος και ενθαρρυντική/ος η/ο δασκάλα/δάσκαλος ή θα το αποπάρει», «αν θα τα πάει καλά με τα μαθήματα», «αν θα περνάει καλά στο σχολείο», κ.α.
Παρόλο που κάθε παιδί και κάθε οικογένεια είναι μοναδική και οι δυσκολίες που παρουσιάζονται πρέπει να πάντα να εξηγούνται και να συζητιούνται κατά περίπτωση και στο συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο παρουσιάζονται , υπάρχουν γενικά κάποιοι τρόποι που θα μπορούσαν οι γονείς να ακολουθήσουν έτσι ώστε να διευκολύνουν το παιδί τους. Πριν ξεκινήσει η σχολική χρονιά, είναι βοηθητικό να μιλήστε στο παιδί σας για τον παιδικό σταθμό/ νηπιαγωγείο που θα πάει, για ποιο λόγο θα πάει εκεί, τι θα κάνει εκεί και γενικότερα δώστε του πληροφορίες για το τι θα αντιμετωπίσει. Πηγαίνετε το να γνωρίσει την δασκάλα του και να δει την αίθουσα που θα βρίσκεται. Όταν θα ξεκινήσει η σχολική χρονιά είναι πολύ βοηθητικό να δείξετε εμπιστοσύνη στην δασκάλα κάνοντας για παράδειγμα κάποια φιλοφρόνηση, όπως «βλέπω ότι η δασκάλα σου ετοιμάζει πολύ ωραία πράγματα για εσάς και είμαι σίγουρη ότι θα περάσετε πολύ ωραία». Επίσης, είναι πάρα πολύ σημαντικό όταν αφήσετε το παιδί σας στο σχολείο του να του πείτε πότε θα φύγετε και πότε θα γυρίσετε, προσπαθώντας να είστε όσο γίνεται πιο συνεπείς στην ώρα σας. Φιλήστε το για να το αποχαιρετήσετε και μην παρατείνετε το διάστημα του αποχωρισμού. Αν το παιδί εκφράσει φόβους ή ανησυχίες για το σχολείο είναι βοηθητικό να έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι το παιδί βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο στην ζωή του, την οποία περνάει και μόνο του αλλά και μαζί σαν οικογένεια. Πολύ βοηθητικό είναι να ακούσετε τις ανησυχίες του, δίνοντας την απαραίτητη προσοχή και χρόνο που του αντιστοιχούν, χωρίς να στιγματίζεται κάποια σκέψη ή συναίσθημα του, ως «καλό» ή «κακό».
Σύλβια Αραπίδου
Ψυχολόγος (M.Α)-Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακη Ψυχοθεραπεύτρια
